De dirigent

De dirigent
Vorige week (januari 2019) was ik naar de film. In het stijlvolle Pathétheater op de Buitenhof gingen Elske en ik naar De Dirigent. De film speelt zich af tussen de twee wereldoorlogen. De hoofdpersoon in de film is Antonia Brico. Ze groeit op in een arm Nederlands adoptiegezin in San Francisco. Ze heeft één grote passie: ze wil dirigent worden. En dat valt niet mee…
Eerst moet ze vechten tegen de standsverschillen. Ze speelt op een piano die haar vader bij het vuilnis heeft gevonden. Door niemand wordt ze serieus genomen. Als ze eindelijk een kans krijgt bij een pianodocent wordt er meteen misbruik van haar gemaakt. Vervolgens wordt ze van het conservatorium gegooid, waar ze met veel pijn en moeite eindelijk was toegelaten.
Toch is haar afkomst niet haar grootste obstakel. Brico wil dirigent worden en dat is in die dagen echt ondenkbaar: een vrouw als dirigent. Zelfs veel vrouwen schieten in die tijd in de lach bij de gedachte alleen al. En zelfs in onze tijd lijkt dirigeren vooral voor mannen weggelegd. Tenminste ik ken geen beroemde vrouwelijke dirigenten (maar dat kan ook aan mij liggen).
Brico zet door. Ze vecht alle vooroordelen aan. Ze wordt van het kastje naar de muur gestuurd, maar ze weet het vertrouwen van een directiedocent te winnen en wat blijkt: Antonia Brico is een dirigent van wereldklasse. Begin 1930 debuteerde ze toch, als dirigent van het Berliner Philharmoniker, in die tijd één van de beste orkesten ter wereld. Uiteindelijk leidde Antonia Brico in de twintigste eeuw grote orkesten in de Verenigde Staten en Europa. Als gastdirigent van vooraanstaande orkesten kreeg ze mooie kritieken. Meer was haar niet gegund. Want een eigen orkest van kaliber kreeg ze nooit. De conservatieve concertgebouwdirecties ging dat te ver.

Oppervlakkig beschouwd is ‘De Dirigent’ een mooie, romantische films, met de hoogte- en dieptepunten uit het leven van een relatief onbekende dirigente. Met alles erop er eraan, inclusief een tot mislukken gedoemd liefdesverhaal.
Dieper beschouwd gaat het verhaal over een ongelofelijk sterke vrouw. Die ondanks alle tegenstand van haar pleegouders, van de conservatieve muziekwereld, van vastgeroeste etiquette haar lot in eigen hand kan nemen. Die vol houdt en voor haar passie blijft vechten. Ze bereikt niet al haar idealen. Ze kent ook tegenslagen. Ze krijgt nooit de waardering die ze verdient.
Zo schetst ze hoe het leven vaak verloopt. Je hebt ideeën en idealen. Je moet ongelofelijk veel kracht hebben om ze te bewerkstelligen en vaak lukt dat zelfs helemaal niet, maar ze inspireren je wel om door te gaan. Je passie – in het geval van Antonia Brico - of je geloof – in mijn geval - ze geven je een richtpunt, een stip aan de horizon om te weten waar je naar toe wil. Houvast om in alles dat je in het leven overvalt en overspoelt vol te houden. Het zet je leven in perspectief.

Het woord God komt niet in de film voor.
En toch is het een geloofsverhaal. Een verhaal van een vrouw die gelooft in de talenten die ze van God heeft gekregen en die die talenten wil ontwikkelen en vooral ook: die de wereld mooier wil maken met haar capaciteiten.
Een geloofsverhaal, omdat de bijbel volstaat met mensen , mannen en vrouwen, die tegen de stroom in vasthouden aan hun geloof en idealen. Die kracht vinden en niet altijd bereiken wat ze voor ogen hadden, maar nooit spijt hadden van de weg die ze gingen.
Krachtige mensen die ons voor gaan. Dat ze ons inspireren.
terug